زلزله یکی از پدیده‌های طبیعی و ناگهانی است که می‌تواند به صورت ناگهانی و بدون هشداری قبلی رخ دهد و به وسعت زیادی از خسارت‌ها و صدمات جانی و مالی منجر شود. برای اینکه در مواجهه با این پدیده ناگوار، امداد و نجات مؤثر و کارآمدی انجام شود، لازم است استراتژی‌ها و فرآیندهای متعارفی تعیین شده باشند. در این مقاله به معرفی اصول و مراحل امداد و نجات در زلزله می‌پردازیم.
اصول عمومی امداد و نجات در زلزله
اصول عمومی امداد و نجات در زلزله اساسی‌ترین مبانی هستند که در برنامه‌ریزی و اجرای عملیات امداد و نجات در مواجهه با زلزله رعایت می‌شوند. این اصول به تضمین ایمنی افراد و بهره‌وری بیشتر در عملیات امداد و نجات کمک می‌کنند. در ادامه به توضیحات کامل اصول عمومی امداد و نجات در زلزله می‌پردازیم:
ایمنی افراد:
اولویت اصلی در هر عملیات امداد و نجات در زلزله ایمنی افراد می‌باشد. افراد در تیم‌های امداد و نجات باید از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کنند، از جمله کلاه، ماسک، دستکش و لباس‌های مخصوص.
تعیین اولویت‌ها:
در صورت وقوع زلزله، باید اولویت‌ها به دقت تعیین شوند. این به معنای این است که افراد مصدوم به ترتیب اهمیت و نیاز به کمک باید شناسایی شوند. افراد با وضعیت جانی نیازمند بررسی و درمان فوری هستند.
هماهنگی و ارتباطات:
هماهنگی میان تیم‌های امداد و نجات و ارتباطات مؤثر بسیار حیاتی هستند. این ارتباطات ممکن است از طریق تلفن همراه، رادیو، یا سیستم‌های مخابراتی دیگر برقرار شود.
تجهیزات و آمادگی:
تیم‌های امداد و نجات باید به تجهیزات و وسایل مورد نیاز مجهز شوند. این شامل تجهیزات نجات، ابزارهای پزشکی، ابزارهای برش و تخریب، و دیگر وسایل ضروری می‌شود.
آموزش و آگاهی:
اعضای تیم‌های امداد و نجات باید دارای آموزش و آگاهی کافی در زمینه عملیات امداد و نجات باشند. آموزش‌های مرتبط با نجات و اولین کمک به مصدومین بسیار ارزشمند هستند.
کارآیی و بهره‌وری:
در عملیات امداد و نجات در زلزله، تلاش برای بهره‌وری و کارآیی بسیار مهم است. مواد و منابع باید بهینه استفاده شوند تا به تعداد بیشتری از افراد مصدوم کمک شود.
تنظیمات و مخاطره‌پذیری:
تیم‌های امداد و نجات باید مخاطرات محتمل را تحلیل و برنامه‌ریزی کنند. این شامل امکان تخلیه سریع در صورت وقوع موج‌های پس‌زلزله، حفاظت از مناطق آسیب‌دیده، و مدیریت مخاطرات ناشی از زلزله می‌شود.
مشارکت مردمی:
مشارکت و همکاری مردم در عملیات امداد و نجات بسیار ارزشمند است. آموزش مردم در زمینه نجات خود و اعضای خانواده در زمان زلزله می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد.
بهبود و ارزیابی پساعملیات:
پس از پایان عملیات امداد و نجات، باید به ارزیابی عملیات پرداخته و تجربیات گرفته شود. این به منظور بهبود روش‌ها و برنامه‌ها برای عملیات آینده می‌باشد.
این اصول عمومی، در هر عملیات امداد و نجات در زلزله به عنوان راهنما و مبانی اصلی عمل می‌کنند. به رعایت این اصول، کاهش خسارات و افزایش ایمنی در مواجهه با زلزله کمک می‌کند و می‌تواند تاثیرات زلزله را به حداقل برساند.
مطلب پیشنهادی: اردوگاه اسکان موقت و دائم پس از زلزله
مراحل عملیات امداد و نجات در زلزله
مراحل عملیات امداد و نجات در زلزله به منظور کمک به افراد مصدوم و تخلیه از مناطق آسیب‌دیده شده از چند مرحله اصلی تشکیل شده‌اند. در اینجا توضیحات کامل در مورد هر مرحله آورده شده است:
تعیین مقیاس و خسارت:
در ابتدا اطلاعات مربوط به زمین‌لرزه، از جمله مقیاس آن (معمولاً از مقیاس ریخت‌شناسی) و میزان خسارت‌ها به تیم‌های امداد و نجات ارائه می‌شود. این اطلاعات به تصمیم‌گیری در مورد تخصیص منابع و اعلام وضعیت نقاط مختلف کمک می‌کند.
فراخوان تیم‌های امداد و نجات:
بعد از تعیین مقیاس زلزله، تیم‌های امداد و نجات به منطقه متاثر فراخوانده می‌شوند. این تیم‌ها معمولاً از جمعیت متخصص و آماده به عمل در مواجهه با زلزله تشکیل شده‌اند.
ارزیابی و تخلیه مصدومین:
افراد تیم‌های امداد و نجات به مناطقی که ممکن است مصدومین داشته باشند اعزام می‌شوند. در این مرحله، مصدومین ارزیابی می‌شوند و نیازهای پزشکی و اولین کمک به آنها فراهم می‌شود. افرادی که نیاز به بیمارستان دارند، به سرعت به مراکز درمانی منتقل می‌شوند.
تخلیه افراد محبوس:
زلزله ممکن است ساختمان‌ها و سازه‌ها را آسیب‌دار کند و افراد را محبوس کند. تیم‌های امداد و نجات با استفاده از تجهیزات خاص برای تخلیه افراد از زیر آوارها و ساختمان‌های آسیب‌دیده اقدام می‌کنند.
مراقبت از جلوگیری از افتادن آسیب‌های ثانویه:
در مرحله‌های بعدی، تیم‌های امداد و نجات تلاش می‌کنند تا از وقوع آسیب‌های ثانویه مانند حریق، انفجار یا آب‌گرفتگی جلوگیری کنند. این شامل اطمینان از ایمنی افراد و ارائه خدمات اضطراری به مناطق متاثر می‌شود.
اجلاء و کمک به افراد تخلیه شده:
افرادی که از مناطق آسیب‌دیده تخلیه شده‌اند، نیاز به پناهگاه و کمک‌های موادی دارند. تیم‌های امداد و نجات به تامین این نیازها می‌پردازند و به افراد تخلیه شده کمک می‌کنند.
این مراحل عملیات امداد و نجات در زلزله، به ترتیب و با هماهنگی واحدهای مختلف و با توجه به شرایط موجود انجام می‌شوند. این عملیات نقش بسیار مهمی در کاهش خسارات و حفاظت از جان و اموال افراد در مواجهه با زلزله ایفا می‌کند.
مطلب پیشنهادی: آبرسانی اضطراری در زلزله
تجهیزات مورد نیاز در عملیات امداد و نجات در زلزله
تجهیزات مورد نیاز در عملیات امداد و نجات در زلزله بسیار مهم و حیاتی هستند. این تجهیزات برای ارتقاء ایمنی تیم‌های امداد و نجات، تخلیه مصدومین، و مدیریت خسارات زلزله استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از تجهیزات معمولاً مورد نیاز در این عملیات اشاره شده است:
کسب و کارهای امداد و نجات:
کامیون‌ها، ون‌ها، و موتورهای موتورسیکلت به منظور انتقال تیم‌های امداد و نجات به مناطق متاثر.
اتوبوس‌ها یا وسایل نقلیه بزرگ‌تر جهت تخلیه مصدومین از مناطق آسیب‌دیده.
دستگاه‌های ژنراتور و تأمین انرژی برق برای تأمین برق در مناطق بدون برق.
تجهیزات پزشکی:
کیت‌های اولیه کمکی برای ارائه اولین کمک به مصدومین، از جمله بندهای خونی، ماسک تنفسی، و داروهای اورژانسی.
امکانات حمل و نقل برای تخلیه مصدومین به بیمارستان‌ها، از جمله ناقل‌ها و اسکوترهای نقل مریض.
تجهیزات ایمنی:
کلاه و پوشاک محافظ برای جلوگیری از آسیب به سر و بدن افراد.
دستکش‌های محافظ برای محافظت از دست‌ها.
کفش‌های ایمنی با توجه به محیط عملیات برای حفاظت از پای افراد.
ابزارهای برش و تخریب:
ابزارهای دستی مانند اره‌های برقی، چکش‌های برقی، دستگاه‌های برش فلزات، و ابزارهای تخریب برای باز کردن مسیر درون ساختمان‌های آسیب‌دیده.
دستگاه‌های پمپ آب و تجهیزات مرتبط برای مدیریت و جلوگیری از آب‌گرفتگی در مناطق متاثر.
وسایل ارتباطی:
تلفن‌های همراه و رادیوها برای ارتباطات داخلی و با سایر تیم‌های امداد و نجات.
دستگاه‌های مخابراتی پیشرفته برای اطلاع‌رسانی فوری و مدیریت ارتباطات در بزرگ‌ترین حوادث.
تجهیزات مربوط به امنیت:
چراغ‌ها و ممانعت‌های نوری جهت نمایان ساختمان‌ها و مسیرهای امان.
دستگاه‌های اطفاء حریق و مخزن‌های آب برای اطفاء آتش‌سوزی‌ها در مواقع اضطراری.
سایر تجهیزات:
چادرها و سایر وسایل برای ایجاد پناهگاه‌های موقت برای افراد تخلیه شده.
تجهیزات اسکان جهت ارائه مکان‌های اسکان برای افرادی که خانه‌های خود را از دست داده‌اند.
توجه به انتخاب و استفاده صحیح از تجهیزات مناسب در عملیات امداد و نجات در زلزله ضروری است تا به ایمنی تیم‌های امداد و نجات و همچنین به کمک به مصدومین بتوان دست یافت. همچنین تجدید نظر دوره‌ای و نگهداری تجهیزات نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
مطلب پیشنهادی: بیمارستان صحرایی
منابع و نیروی انسانی در عملیات نجات
منابع و نیروی انسانی نیز بسیار حیاتی در عملیات امداد و نجات در زلزله هستند. این منابع شامل تیم‌های امداد و نجات، افراد آموزش‌دیده و تجربی، و دیگر منابع انسانی مورد نیاز در مواجهه با زلزله می‌شوند. در ادامه به برخی از اهمیت منابع و نیروی انسانی در امداد و نجات در زلزله اشاره می‌کنیم:
تیم‌های امداد و نجات:
اعضای تیم‌های امداد و نجات، افراد آموزش‌دیده و مجرب هستند که مهارت‌های اصولی امداد و نجات را دارند. این تیم‌ها از جمله ایجاد مسیرهای امان، تخلیه مصدومین، و تخریب ساختمان‌های خطرناک را انجام می‌دهند.
نیروی پزشکی:
در زلزله‌های بزرگ، نیاز به پزشکان، پرستاران و سایر نیروهای پزشکی بسیار زیاد است. آنها باید به محل عملیات اعزام شوند تا به مصدومین اساسی و پیشرفته پزشکی ارائه دهند.
تیم‌های مدیریت بحران:
افراد متخصص در مدیریت بحران و برنامه‌ریزی عملیات امداد و نجات باید در تصمیم‌گیری‌ها و هماهنگی عملیاتی نقش داشته باشند. آنها باید تجربه و تخصص لازم را داشته باشند.
متخصصان تخصصی:
تخصص‌های مختلفی مانند مهندسان سازه، معماران، مختصصان ایمنی، و دیگر تخصص‌ها نیاز به اعزام به مناطق زلزله‌زده دارند تا در ارزیابی خسارت‌ها و تدابیر ایمنی مشارکت کنند.
خدمات پشتیبانی:
منابع انسانی مورد نیاز برای ارائه خدمات پشتیبانی مانند تامین مواد غذایی، آب، و تجهیزات اساسی به تیم‌های امداد و نجات و مصدومین.
مردم محلی:
مشارکت مردم محلی و افراد مجاور مناطق آسیب‌دیده نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. آنها می‌توانند در تخلیه مصدومین، ارائه اطلاعات مفید، و تأمین منابع مورد نیاز به عملیات امداد و نجات کمک کنند.
آموزش و آگاهی:
توانایی آموزش و آگاهی مردم در مورد اقدامات امداد و نجات بسیار ارزشمند است. آموزش مردم در زمینه نجات خود و اعضای خانواده می‌تواند تاثیر مثبتی در کاهش خسارات داشته باشد.
منابع و نیروی انسانی اساسی برای کسب موفقیت در عملیات امداد و نجات در زلزله هستند. افراد آموزش‌دیده، مجرب و هماهنگ با هم توانمندی لازم را برای مدیریت حوادث زلزله دارند و می‌توانند به نجات جان و اموال مردم در مواجهه با این پدیده طبیعی کمک کنند.
